Phơi nhiễm HIV và cách xử lý

Phơi nhiễm HIV do nghề nghiệp của nhân viên y tế là hơi nhiều, song ko phải nếu phơi nhiễm nào cũng dẫn đến nhiễm. Đây là rủi ro mà mỗi nhân viên y tế nên chống chọi với.

Bác sĩ Nguyễn Tấn Thủ sở hữu nhiều kiểu năm dùng cho trong lĩnh vực phòng chống và điều trị HIV cho biết, ngay thời điểm hiện tại, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là tương đối nhiều kiểu, song ko phải trường hợp phơi nhiễm nào cũng dẫn đến nhiễm. Đây được xem là 1 rủi ro mỗi nhân viên y tế buộc phải đối diện trong suốt thời gian phục vụ của mình.

bây giờ, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là khá đa dạng. (Ảnh minh họa: HIV).

Phơi nhiễm với HIV (exposure) được hiểu biết là tình huống sở hữu tiếp xúc sở hữu dịch tiết mang khả năng sở hữu mầm bệnh HIV. 1 Tình huống được xem là phơi nhiễm có nguy cơ phải thỏa mãn 2 yếu tố:

• Dịch tiết với nguy cơ lây nhiễm, được nói tới lan rộng nhất là máu, dịch âm đạo, tinh dịch và sữa mẹ. Các dịch cơ thể thường thì khác như mồ hôi, nước mắt, nước bọt, nước tiểu… được xem là không với nguy cơ lây nhiễm.
• có khía cạnh ngõ vào: Vết thương hở, đâm xuyên da, giao tiếp vào niêm mạc (mắt, mũi, miệng, âm đạo, hậu môn…).

Do tính chất lặng lẽ và nặng nề nhận thấy của căn bệnh này, chủ yếu tình huống phơi nhiễm mang dịch tiết của người ko rõ tình trạng huyết thanh kháng HIV đều được xem là “sở hữu khả năng đựng mầm bệnh”. Vậy nên, các tình huống ko thể xác minh nguồn gây phơi nhiễm như bị kim đâm ở nơi công cùng, bạn tình bất chợt... Đều được xem xét như giả dụ giao tiếp sở hữu dịch tiết của người dương tính.

Phơi nhiễm trong cộng đồng gần như xoay quanh 2 tình huống. Thứ nhất là phơi nhiễm tình dục lúc quan hệ ko sử dụng bao cao su hoặc bao cao su bị vỡ hoặc rách, bị cưỡng dâm. Sản phẩm công nghệ hai là phơi nhiễm qua máu do vết thương đâm yêu cầu kim hoặc các vật sắc nhọn vứt ra các khu vực công cùng và mang dính máu nhận ra được.

Trong khi đấy, phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế phổ thông hơn phổ thông. Lạ lùng công việc của họ đề nghị giao tiếp sở hữu nhiều kiểu dịch tiết sở hữu nguy cơ hơn (dịch ối, dịch não tủy, mủ, dịch màng phổi, dịch màng bụng). Đồng thời họ lại có tần suất giao tiếp cao hơn qua những thủ thuật như thăm khám, tiêm chích, truyền dịch, chọc hút, phẫu thuật… yêu cầu nguy cơ phơi nhiễm cao hơn.

Theo Cơ quan quản lý bệnh tật Mỹ, ước tính hàng năm ở nước này với khoảng 380.000 tình huống nhân viên y tế ở các bệnh viện bị kim đâm. Chính là chưa nói đến những dạng phơi nhiễm khác và các ca phơi nhiễm ở cơ sở y tế không hề bệnh viện. Tại Việt Nam, các tình huống y bác sĩ đỡ sinh cho thai phụ đến độ nước ối dính ướt cả quần áo, những lần cấp cứu mà máu bệnh nhân bắn khắp người không phải là hiếm gặp. Trong khi đó xác suất nhân viên y tế mang cơ hội giao tiếp có bệnh nhân dương tính cao hơn hẳn đối chiếu mặt bằng dân số chung.

Phơi nhiễm (exposure) là điều kiện bắt buộc để dẫn đến nhiễm (infection), mặc dù vậy chưa cần là điều kiện đủ. Ví dụ 1 gia đình sở hữu người bị bệnh cúm. Trong sinh hoạt đại khái gia đình này đều sẽ không ít sở hữu giao tiếp với mầm bệnh. Tình huống này được hiểu ngầm là họ sở hữu phơi nhiễm sở hữu mầm bệnh cúm. Mặc dù thế, không hề chủ yếu thành viên trong gia đình này đều sẽ mắc bệnh cúm, điều này phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc và sức khỏe vốn sở hữu của mỗi người.

Tình huống đó cũng tương tự đối có phơi nhiễm và nhiễm HIV. Những yếu tố như đường lây, số lượng virus HIV trong dịch tiết giao tiếp, miễn dịch của bản thân mỗi người đều sẽ ảnh hưởng lên khả năng chuyển từ phơi nhiễm sang nhiễm.

nơi tập trung kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính, nguy cơ lây nhiễm cho 1 lần giao tiếp có nguồn HIV do kim đâm xuyên da vào khoảng 0,3%, dây máu vào vết thương hở hay niêm mạc dao động từ 0,1 tới 0,3%, qua quan hệ tình dục dao động từ 0,1 tới 0,5%. Như vậy, có 1 lần phơi nhiễm, nguy cơ bị lây nhiễm HIV quá thấp. Ví như so sánh bệnh lây qua máu như viêm gan siêu vi B thì chỉ bằng 1/100 và 1/10 so với viêm gan C.

Phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế đa dạng hơn nhiều loại.

Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm

cộng với sự vững mạnh của điều trị kháng virus bằng thuốc ARV, các nhà nghiên cứu đã thành công khi phát minh và đưa vào ứng dụng điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (Post - exposure prophylaxis - PEP). Đây là 1 can thiệp y khoa dựa vào khả năng ức chế virus HIV của thuốc ARV.

Thông tin về lây nhiễm HIV tiên phát chỉ ra rằng nhiễm HIV toàn thân không xảy ra ngay tắp lự mà có 1 sự chậm trễ ngắn giữa thời gian phơi nhiễm có virus và sự xuất hiện của HIV trong máu. Trong thời gian “cửa sổ cơ hội” này, điều trị ARV cứng cáp dự phòng nhiễm toàn thân, từ đó giúp người này tránh khỏi tình trạng “nhiễm HIV mạn tính”.

Mô hình thử nghiệm tiến trình gây bệnh trên động vật với chủng virus SIV, họ hàng của HIV, gây bệnh trên khỉ, chỉ ra rằng, sau khoản thời gian phơi nhiễm có HIV, tế bào miễn dịch tại địa điểm vào của HIV bị nhiễm trong vòng 24 giờ đầu. Tế bào bị nhiễm di chuyển đến vùng hạch kế cận trong hơn 24-48 giờ tiếp theo. Trong 5 ngày, HIV Chắn chắn phát hiện thấy trong máu.

bởi vậy, trường hợp dùng ARV sớm sau phơi nhiễm cứng cáp dự phòng nhiễm trùng toàn thân bằng biện pháp ngăn cản sự nhân lên của HIV trong 1 vài tế bào bị nhiễm ban đầu. Sau khoản thời gian duy trì ARV trong cơ thể trong 4 tuần, những tế bào bị nhiễm ban đầu sẽ bị cơ thể đào thải do cơ chế miễn dịch tế bào, kéo theo đó là sự thải trừ chủ yếu HIV ra khỏi cơ thể.

1 nghiên cứu bệnh chứng vào năm 1997 cho thấy hiệu quả điều trị PEP giúp làm giảm nguy cơ lây nhiễm 81% giả dụ dùng thuốc Zidovudine. Sau đó, điều trị PEP dần được cải tiến nhằm tăng hiệu quả. WHO đang hướng dẫn tiêu dùng phác đồ 2 thuốc hoặc 3 thuốc, từ đấy nâng tỷ lệ thành công lên tới 95-99%. Hiệu quả của điều trị sẽ tối đa trong vài giờ đầu sau khi phơi nhiễm, giảm dần theo thời gian và được cho là ko với hiệu quả sau mốc 72 giờ tính từ khi phơi nhiễm.

giai đoạn xử lý sau phơi nhiễm, điều trị PEP bao gồm:

Bước 1: Xử lý vết thương tại chỗ

• Đối có tổn thương da dẫn đến chảy máu: Xối ngay vết thương dưới vòi nước chảy. Để vết thương tự chảy máu trong 1 thời gian ngắn mà không nặn bóp. Rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch, sau đấy sát trùng bằng các dung dịch sát khuẩn (Dakin, Javel 1/10, hoặc cồn 700) trong thời gian ít nhất 5 phút.
• trường hợp phơi nhiễm qua niêm mạc mắt: Rửa mắt bằng nước đựng hoặc nước muối NaCl 0,9% liên tục trong 5 phút.
• Phơi nhiễm qua miệng, mũi: Rửa, nhỏ mũi bằng nước chứa hoặc dung dịch NaCl 0,9 %. Xúc miệng bằng dung dịch NaCl 0,9 % nhiều kiểu lần.

Bước 2: Báo cáo người phụ trách và khiến cho biên bản. Quan tâm nêu rõ ngày giờ, hoàn cảnh xảy ra, giới thiệu vết thương, mức độ nguy cơ của phơi nhiễm.

Bước 3: mô tả nguy cơ phơi nhiễm theo mức độ nông sâu của tổn thương và dung tích tiếp xúc.

Bước 4: bằng lòng tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm. Thông thường nhân viên y tế sẽ tư vấn cho những người bị phơi nhiễm đề nghị dự vào xét nghiệm HIV. Trong tình huống người này đã biết về tình trạng nhiễm, bắt buộc thu thập thông tin liên quan tới điều trị ARV của họ.

Bước 5: bằng lòng tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm bằng xét nghiệm.

Bước 6: hỗ trợ cho người bị phơi nhiễm về nguy cơ nhiễm bệnh, điều trị dự phòng sau phơi nhiễm, thuốc và tác dụng phụ, công đoạn theo dõi….

Bước 7: Điều trị dự phòng bằng thuốc ARV liên tục trong 4 tuần. Gần như các trường hợp phơi nhiễm sở hữu nguy cơ bắt buộc được chỉ định điều trị ARV càng sớm càng thấp, từ 2-6 giờ tính từ lúc phơi nhiễm và không quá 72 giờ. Song song với việc mô tả tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm và người bị phơi nhiễm, tùy giả dụ, bác sĩ chắc chắn tiếp tục điều trị cho đủ 4 tuần hay ngưng điều trị ARV tuỳ trường hợp.

Thuốc ARV.

Bước 8: theo dõi bằng xét nghiệm đè nén sau một tháng, 3 tháng và 6 tháng. Trên bình diện cùng đồng, khi sở hữu phơi nhiễm, buộc phải chớp nhoáng vận hành xử trí vết thương tại chỗ (nếu có) theo hướng dẫn trong bước một. Tiếp đấy cần mau lẹ tiếp cận có cơ sở y tế sở hữu chuyên khoa nhiễm HIV (như bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh thành, khoa tham vấn tư vấn cùng đồng). Giả dụ khai thác được thông tin từ nguồn gây phơi nhiễm, bắt buộc chú ý tới phác đồ điều trị ARV của họ. Các bước còn lại của thủ tục sẽ do nhân viên y tế tại cơ sở hỗ trợ.

những khía cạnh ảnh hưởng lên hiệu quả của điều trị PEP bao gồm:

• Sự chậm trễ tiếp cận với ARV. Theo khuyến cáo của WHO, liều ARV trước tiên buộc phải được tiêu dùng càng sớm càng phải chăng, trong vòng vài giờ đầu, chắc chắn trước cả khi mang kết quả xét nghiệm sàng lọc HIV theo quá trình. Càng chậm tiếp cận ARV, hiệu quả dự phòng càng giảm.
• Sự kháng thuốc ARV của nguồn gây phơi nhiễm, do đó, phác đồ điều trị PEP phải chăng nhất phải được điều chỉnh cho thích sở hữu phác đồ mà bệnh nhân đang tiêu dùng (khuyến cáo là tiêu dùng thuốc khác với thuốc bệnh nhân đang dùng). Phác đồ ưu tiên cũng được thay đổi cho ham mê với tỷ lệ kháng thuốc ARV lưu hành trong dân số. Ở Việt Nam, tỷ lệ kháng thuốc phác đồ 1 vẫn còn thấp, bởi thế, phác đồ ưu tiên vẫn chính là phác đồ một cho những tình huống không rõ phác đồ ARV của nguồn gây phơi nhiễm.
• Sự tuân thủ của người bị phơi nhiễm: phải tuân thủ ARV trong suốt 4 tuần điều trị cũng như quá trình theo dõi sau điều trị.

Lưu ý:

• Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm chỉ buộc phải dùng trong các tình huống tai nạn bất ngờ, chứ chẳng phải là 1 biện pháp dự phòng lâu dài.
• khi phơi nhiễm xảy ra, tâm lý tha hồ là 1 chi tiết nhu cầu cần thiết. Tâm lý thoải mái giúp cơ thể hoàn thành rât tốt sở hữu thuốc, giảm thiểu ảnh hưởng và tác dụng phụ của thuốc ARV lên đời sống và sinh hoạt.

Thực tế, cực kỳ hiếm khi ghi nhận có trường hợp nào chuyển đảo huyết thanh từ âm tính sang dương tính sau khoản thời gian điều trị PEP. Mặc dù hiệu quả bảo vệ ko phải là 100%, song các chuyên gia trong lãnh vực này khẳng định đây là mũi nhọn trọng yếu trong công cuộc đẩy lùi dịch HIV.

Theo khuyến cáo, việc quản lý phơi nhiễm trong cùng đồng nói chung đó là quản lý hành vi nguy cơ của bản thân mỗi người. Còn quản lý phơi nhiễm trong lĩnh vực y tế được gộp chung thành những bước trong thủ tục phòng ngừa phổ quát. Trong đấy tiêu chí đó là xem đại khái dịch tiết đều là dịch tiết nguy cơ và có thái độ cẩn thận trong giao tiếp. cần dùng hàng rào bảo vệ: kính, áo phòng hộ, mặt nạ y tế, găng tay. Vệ sinh tay trước và sau khoản thời gian thao tác. Thực hành tiêm an toàn. Kiểm soát môi trường máu và dịch cơ thể qua giai đoạn vệ sinh phòng ốc, dọn dẹp và xử trí khi với máu, dịch gây nhiễm. Xử trí những vật sắc nhọn như đầu kim, dao kéo...