Từng được sử dụng từ lâu trong y học cũng như giải trí, thuật thôi miên - một trong các bí ẩn to lớn nhất của con người - đang dần được giải mã nhờ nghiên cứu của những nhà khoa học Mỹ.
Từ thế kỷ 18, người ta đã nhận thấy ra rằng trí não có khả năng bị ám thị điều khiển để sai khiến cá thể người. Tuy nhiên sau hàng thế kỷ sử dụng thôi miên để tạo nên tê và chữa bệnh cho bệnh nhân, người ta vẫn chưa thể trả lời liệu đó chỉ là sự tuân theo ám thị của nhà thôi miên, hay là một dạng tập trung khá cao độ khi môi trường ở quanh đã ra khỏi ý nghĩ của người được thôi miên? Các nghiên cứu gần đây đã giải mã được phần nào cơ chế ảnh hưởng của thôi miên lên nhận thức của con người, dẫn đến việc người bị thôi miên hành động theo ám thị.
10-15% người vô cùng lớn rất dễ bị thôi miên, so với tỉ lệ 80-85% tại những trẻ dưới 12 tuổi.
Trong các thí nghiệm mới của mình, Michael Posner - Giáo sư thần kinh học tại Đại học Oregon (Mỹ) - và các đồng sự đã ghi lại các thay đổi trong quá trình xử lý thông tin của não người. Thường thì thông tin mà thân thể nhận được sẽ được chuyển đến vùng cảm giác sơ cấp trong não, để từ đó lại được chuyển lên các vùng chức năng tương đối cao hơn, nơi diễn dịch thông tin. Kết quả nghiên cứu cho thấy, điều đáng ngạc nhiên là lượng thông tin chuyển xuống nhiều gấp 10 lần lượng thông tin chuyển lên, cũng có nghĩa là các gì con người nhìn, nghe hiểu và tin vào là dựa trên quá trình điều trị thông tin từ trên xuống. Các dữ liệu ở mức điều trị sơ cấp có khả năng bị ghi đè lên tùy vào những kết quả diễn dịch thông tin của trung tâm chữa trị thông tin cao nhất. Mô hình chữa trị thông tin này cũng giải thích tại sao thôi miên, với bản chất là tạo ra một quá trình khắc phục thông tin từ trên xuống, có thể gây ra ám thị nặng mẽ.
Theo kết quả nghiên cứu tiến hành trong hàng chục năm của tiến sĩ David Spiegel - nhà tâm lý học ở Đại học Stanford, 10-15% người lớn khá dễ bị thôi miên, so với tỉ lệ 80-85% ở những trẻ dưới 12 tuổi, lứa tuổi mà chu trình chữa bệnh từ trên xuống chưa hoàn chỉnh; trong khi đó khoảng 20% người to lớn khá khó bị thôi miên.
Tiến sĩ Amir Raz - Giáo sư thần kinh học ở Đại học Columbia - lại nghiên cứu tác dụng của thôi miên bằng biện pháp sử dụng bài test Stroop. Ông cho 16 người, trong đó một nửa là các người rất dễ, nửa kia là các người khá khó bị thôi miên, nhìn các chữ cái ghi tên những màu tuy nhiên lại có màu trái ngược với nghĩa của chúng. Sau khi ám thị cho họ rằng đó là những từ tiếng nước ngoài mà họ không cho rằng, ông yêu cầu họ ấn vào nút chỉ màu thật của chữ cái. Tại các người dễ bị thôi miên, hiệu ứng Stroop (người cho rằng chữ có phản xạ phải đọc trước khi ấn nút nên mất thời gian giải quyết sự xung đột thông tin) không còn, họ có thể chỉ ra màu ngay lập tức. Còn với các người khó bị thôi miên, hiệu ứng Stroop thắng thế, khiến họ chậm hơn.
Kết quả scan não của hai nhóm được so sánh với nhau đã cho biết sự khác biệt. Trong nhóm dễ bị thôi miên, khu vực thị giác trong não thường mã hóa các chữ cái hiển thị và vùng não chuyên dò tìm những xung đột thông tin đã không hoạt động. Quá trình chữa trị thông tin từ trên xuống đã áp đảo việc khắc phục của não (đọc và chữa bệnh thông tin trái ngược nhau) theo đúng trình tự từ dưới lên, tuy nhiên phổ biến xác điều đó xảy ra ra sao vẫn còn là điều bí ẩn.
Một số nghiên cứu gần đây từ những hình ảnh của não cũng chỉ ra cơ chế tương tự. Theo tiến sĩ Stephen Kosslyn - nhà thần kinh học ở Đại học Harvard, con người nghĩ rằng những hình ảnh, âm thanh từ thế giới bên ngoài tạo ra sự thật, nhưng não lại xây dựng ngân hàng dữ liệu của nó dựa trên kinh nghiệm từ quá khứ. Sự thú vị của thôi miên là ở chỗ nó tạo ra thông tin sai lệch. "Chúng ta tưởng tượng ra điều gì đó khác biệt, và nó trở thành 'sự thật'" - Spiegel nói.